Master Passend Meesterschap

Master Passend Meesterschap – Inclusief onderwijs met ruimte voor verschil en dialoog

‍Dagelijks komt een diversiteit aan kinderen in de klas samen. Leerkrachten moeten hun aandacht verdelen, zodat ieder kind zich gezien en gehoord voelt. Vaak ligt de oplossing in verbinding: niet alleen het gedrag is leidend, maar juist vanuit dialoog kijken wie hij of zij is. De Master Passend Meesterschap focust op die dialoog waarin het kind centraal staat. Het is een praktijkgerichte opleiding die onderwijsprofessionals ondersteunt in het creëren van een inclusieve leeromgeving, waarin verschillen niet als obstakels, maar als kansen voor groei worden gezien.

De kracht van dialoog

‍Dialoog is meer dan een gesprek. Het gaat om wederzijds luisteren, onderzoeken en samen betekenis geven. Leerlingen zijn in het onderwijs niet alleen ‘ontvangers’, maar actieve partners in hun leerproces. Ook ouders, collega’s en externe partijen spelen hierin een belangrijke rol. Wanneer een leerkracht met openheid en zonder oordeel in gesprek gaat, ontstaat er ruimte voor gezamenlijke oplossingen. Zo leren leerlingen verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen ontwikkeling en voelen ouders zich gezien als waardevolle partners. Door verschillen te waarderen en benutten, draag je bij aan een inclusieve schoolcultuur.

Onderzoek en dialoog

‍Binnen deze master speelt onderzoek een centrale rol. Er wordt vaak gewerkt met Appreciative Inquiry (waarderend onderzoeken) in combinatie met actieonderzoek. Dit gebeurt in en met de praktijk. Onderwijsprofessionals kijken samen met leerlingen, ouders en collega’s wat werkt en hoe het versterkt kan worden. Een belangrijk instrument hierin is de dialoog. Het vraagt een open houding, bereidheid vooroordelen te parkeren en de kracht om niet direct naar een oplossing te grijpen. Het doel van dialoog is wederzijds begrip en van elkaar leren. Door de perspectieven van anderen werkelijk te ontvangen, ontstaat er ruimte voor nieuwe inzichten en kansen voor verandering.

Verhaal uit de praktijk

‍Janneke Bodegom is werkzaam voor Thomas More Academie als coördinator en docent van de Post-hbo Gedragsspecialist en verzorgt maatwerktrajecten op het gebied van inclusie, gedrag en leren. Voorheen was zij leerkracht van een trainingsklas waar kinderen onderwijs kregen als onderdeel van hun psychiatrische dagbehandeling. Ze volgde zelf de Master Passend Meesterschap. ‘Ik dacht altijd dat ik het kind centraal stelde, maar nu ga ik pas écht een dialoog aan met mijn leerlingen.’ In haar trainingsklas ervoer ze dagelijks wat het betekent om samen met leerlingen te onderzoeken wat zij nodig hebben. Een jongen uit haar klas wilde bijvoorbeeld leren beter te luisteren. Door zonder vooraf opgelegd plan, maar samen met hem, zijn ouders en andere betrokkenen te onderzoeken wat ‘beter luisteren’ nu echt voor hém betekende, verkreeg ze mooie inzichten. Uiteindelijk leidde dat tot de inzet van een talking stick – een concreet hulpmiddel dat hem helpt met focussen. Janneke: ‘De Master helpt mij om uit te gaan van wat een kind al in zich heeft en, waar mogelijk, samen te werken met de learning partners’. Ouders, broers en zussen, sportdocenten of therapeuten: ze worden allemaal gezien als deel van de leeromgeving van het kind. Zo ontstaat er een netwerk van betrokkenen dat samen werkt aan groei.

Reflectie en groei

‍Naast de dialoog met leerlingen en hun omgeving, vraagt goed onderwijs ook om een voortdurende dialoog met jezelf. Wie ben ik als leerkracht? Welke waarden draag ik mee? Hoe beïnvloeden die mijn handelen? Janneke beseft hoe gemakkelijk overtuigingen veranderen in automatische patronen: ‘Voor je het weet zijn de waarden die je bij je draagt ingesleten patronen geworden.’ De Master Passend Meesterschap biedt ruimte deze patronen te onderzoeken en waar nodig te doorbreken. Studenten leren kritisch te kijken naar hun eigen handelen, dit te beargumenteren en te onderbouwen met theorie én praktijkervaring. Zo verschuift hun rol van intuïtief handelen naar bewust en professioneel meesterschap.

Het kind achter het gedrag

‍In veel klassen hebben kinderen een label: ADHD, autisme, dyslexie of een gedragsstoornis. Hoewel zulke labels soms houvast bieden, schuilt er een gevaar in: het risico dat het label het kind overneemt. Janneke: ‘Het is belangrijk om altijd het kind zelf blijven zien. Het kind áchter een label.’ Hiermee kaart ze een bredere uitdaging in het onderwijs aan: hoe gaan we om met neurodiversiteit?

Neurotypisch en neurodivergent

‍Neurotypisch verwijst naar het ‘gemiddelde brein’, terwijl neurodivergent juist staat voor hersenen die anders functioneren – met unieke manieren van denken, voelen en waarnemen. Deze diversiteit kan leiden tot handelingsverlegenheid bij leerkrachten, zeker wanneer een diagnose of label wordt gezien als eindpunt in plaats van vertrekpunt. Onderzoek toont aan dat kinderen die zich niet verhouden tot de dominante norm vaak worden gestigmatiseerd of buitengesloten. Het kind wordt zijn of haar diagnose, waarmee de verantwoordelijkheid voor ongelijkheid naar het kind zelf verschuift. Daarmee verlies je als leerkracht de kans je handelingsrepertoire uit te breiden en werkelijk aan te sluiten bij wat het kind nodig heeft. Door diversiteit niet te stereotyperen, maar juist te benutten, kan onderwijs een plek worden waar ongeziene talenten en mogelijkheden naar voren komen. Leerkrachten die samen met het netwerk van de leerling kijken naar sterke kanten en ondersteuningsbehoeften, creëren een omgeving waarin kinderen kunnen floreren.

Verschillen benutten als kans

‍Het onderwijs staat voor de uitdaging om diversiteit niet te zien als last, maar als bron van vernieuwing. Door in verbinding te blijven en de dialoog centraal te stellen, kunnen leerkrachten samen met leerlingen en hun omgeving werken aan onderwijs waarin ieder kind zich gezien en gehoord voelt. De Master Passend Meesterschap biedt hierin een krachtige basis. Niet alleen door kennis en praktische vaardigheden aan te reiken, maar vooral door leerkrachten uit te dagen zichzelf en hun onderwijs opnieuw uit te vinden. Of, zoals Janneke het ervaart: het gaat om het écht luisteren, het samen leren, en het zien van het kind achter het gedrag. Want juist daar, in die verbinding vanuit dialoog, ligt de sleutel tot passend meesterschap.

‍