Column: Als je luistert, zeg je: ‘Jij bent belangrijk!’

Als je luistert, zeg je: ‘Jij bent belangrijk!’

Door: Haitske de Visser, leerkracht groep 6/7/8 en talentbegeleider HB, Montessorischool Capelle

Ik hoorde vooral mijn eigen gedachten. Socrates wordt altijd verbonden aan de dialoog. Voor hem was een dialoog geen gezellig praatje, maar een manier om op zoek te gaan naar de waarheid. De waarheid wordt geboren in een tussengebied, de ruimte tussen twee stemmen. Dat maakt het kwetsbaar, er is geen zekerheid vooraf. Wie in dialoog treedt, moet bereid zijn te verdwalen.

Ik vind dat best lastig. Mijn reflex is snel oordelen en reageren, maar juist dat haastige zorgt ervoor dat ik de ander niet altijd echt hoor. Een dialoog vraagt om stiltes, het even parkeren van eigen meningen of ideeën. Niet omdat die onbelangrijk zijn, maar omdat een dialoog gaat om aanwezig zijn. De ander is geen toeschouwer of tegenstander, maar je medezoeker.

‘Wanneer je praat, herhaal je alleen wat je al weet. Maar als je luistert, zou je iets nieuws kunnen horen’ – Dalai Lama –

In onze tuin werd ik me weer bewust van mijn eigen gespreksvoering. Mijn verbale kracht en duidelijke visie kunnen mensen afschrikken en zorgen dat ze meegaan in wat ik zeg, ongeacht hun eigen mening.

Voor een dialoog moet er verbinding zijn. Echt luisteren, vragen stellen, iemand serieus nemen: de waarheid ontstaat in het gesprek. Erken je onwetendheid. Zoals Socrates zei: ‘Het enige wat ik weet, is dat ik niets weet’. Laat het schuren, verwarring is de eerste stap naar inzicht. Niet ‘Hoe kan ik jou overtuigen?’, maar ‘Wat weet jij dat ik nog niet weet?’

Het mooie is dat dit werkt op alle niveaus. Van wereldleiders die onderhandelen over vrede tot kinderen die uitleggen waarom het echt niet kan dat ze zo hard moeten werken in de klas. Binnen een team is het wel belangrijk te erkennen dat er sprake is van machtsverhoudingen, ook al beweren we liever iets anders. Iedereen heeft een andere functie binnen een team, wat zorgt voor een bepaalde hiërarchie. Dit hoeft geen probleem te zijn, wanneer we er ons bewust van zijn, en de dialoog blijven aangaan met elkaar.

De dialoog is een vorm van samenzijn, waarin de ander werkelijk verschijnt. Niet als tegenstander of publiek, maar als medezoeker. En misschien is dát wel de meest wezenlijke ervaring die we kunnen hebben: dat we onszelf pas echt leren kennen in de spiegeling van een ander.